Anal Fissür Nedir?

Makat Çatlağı da denilen Anal fissür, anüs çevresindeki deri ve mukozanın yırtılması veya çatlaması sonucu oluşan ağrılı bir durumdur. Genellikle tuvalet sırasında sert dışkı geçişi nedeniyle anüs bölgesinde meydana gelir. Fissür, küçük bir yırtık gibi görünebilir ancak ciddi ağrıya, kanamaya ve rahatsızlığa yol açabilir. Anal fissür, çoğunlukla kendiliğinden iyileşebilir ancak tedavi edilmezse kronikleşebilir.

Anal Fissürün Oluşumu

Anal fissür, genellikle anüs çevresindeki dokuların zorlanması sonucu meydana gelir. Sert dışkı, ishal, aşırı ıkınma, anal bölgedeki travmalar veya cerrahi müdahaleler fissür oluşumuna zemin hazırlayabilir. Dışkı geçişi sırasında meydana gelen baskı, anüs çevresindeki deri ve mukozada yırtılmalara yol açabilir.

Bunun yanı sıra, bazı hastalıklar ve durumlar da anal fissür oluşumunu tetikleyebilir. Örneğin, anüs bölgesindeki kaslarda spasm (kasılma) meydana gelmesi, bölgedeki kan akışını kısıtlayarak iyileşmeyi zorlaştırabilir ve bu da fissürün kronik hale gelmesine yol açabilir.

Belirtileri

Anal fissürün başlıca belirtisi şiddetli ağrıdır. Ancak ağrı, fissürün evresine göre değişkenlik gösterebilir. Diğer yaygın belirtiler ise şunlardır:

• Ağrı: Fissür, özellikle dışkılama sırasında ve sonrasında oldukça yoğun bir ağrıya yol açar. Bu ağrı birkaç dakika sürebileceği gibi, bazen saatlerce devam edebilir.
• Kanama: Tuvalet sırasında dışkı ile birlikte genellikle taze kırmızı kan görülür. Kanama, fissürün büyüklüğüne ve şiddetine bağlı olarak değişebilir.
• Kaşıntı ve rahatsızlık: Fissürün çevresindeki bölge tahriş olabilir ve kaşıntıya yol açabilir.
• Anüs çevresindeki şişlik: Fissür nedeniyle anüs çevresindeki kaslar ve dokular şişebilir ve ağrıya yol açabilir.
• Dışkılama zorluğu: Şiddetli ağrı nedeniyle kişi tuvaletini yaparken zorlanabilir ve buna bağlı olarak kabızlık gelişebilir.

Nedenleri

Anal fissürlerin başlıca nedeni, anüs çevresindeki dokuların aşırı gerilmesidir. Bu durum ise çeşitli sebeplerle ortaya çıkabilir:

1. Sert dışkı: Bağırsak hareketleri sırasında dışkının sert olması, anüs çevresindeki dokuları zorlar ve yırtılmalarına yol açar.
2. İshal: Sürekli ve sıklıkla yaşanan ishal, anüs çevresindeki deri ve mukozayı tahriş edebilir ve fissür oluşumuna zemin hazırlar.
3. Aşırı ıkınma: Tuvalette aşırı ıkınmak, anüs çevresindeki kasları ve dokuları zorlayarak fissür oluşumuna neden olabilir.
4. Travma veya cerrahi müdahaleler: Anal bölgeye yapılan cerrahi müdahaleler veya travmalar (örneğin doğum) da fissür oluşumuna yol açabilir.
5. Kronik hastalıklar: Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi iltihaplı bağırsak hastalıkları anal fissür riskini artırabilir.
6. Gebelik: Gebelik sırasında hormonal değişiklikler ve fetüsün baskısı nedeniyle anal fissür gelişme olasılığı artar.
7. Yetersiz lifli gıda alımı: Lifli gıdaların yetersizliği, kabızlık ve sert dışkı oluşumunu artırabilir, bu da fissür riskini yükseltir.

Tanı ve Muayene

Anal fissür genellikle doktor tarafından yapılan fiziksel muayene ile kolayca teşhis edilebilir. Doktor, anüs çevresinde gözlemler yaparak fissürün varlığını ve şiddetini belirler. Ayrıca, durumun kronik olup olmadığını anlamak için hastanın tıbbi geçmişi de incelenebilir.

Bazen daha karmaşık bir durum söz konusu olduğunda veya fissürün başka hastalıklarla ilişkilendirilip ilişkilendirilmediğini öğrenmek için ek testler yapılabilir. Bunlar arasında dijital rektal muayene veya anoskopi gibi yöntemler yer alabilir. Bu testler, doktorun bölgedeki doku bütünlüğünü ve varsa diğer olası hastalıkları değerlendirmesine yardımcı olur.

Tedavi Yöntemleri

Anal fissür tedavisi, fissürün şiddeti ve süresine göre değişir. Çoğu akut fissür, evde yapılacak basit tedavi yöntemleriyle iyileşebilir. Ancak kronik fissürler daha uzun süreli tedavi gerektirebilir. Tedavi seçenekleri şunları içerir:

1. Lifli gıda tüketimi: Yeterli miktarda lif almak, dışkının yumuşamasını sağlayarak tuvalet sırasında ağrıyı azaltabilir ve iyileşmeye yardımcı olabilir.
2. Ağrı kesiciler ve anti-inflamatuar ilaçlar: Anal fissürün yol açtığı ağrı ve iltihaplanma için doktor, ağrı kesici veya anti-inflamatuar ilaçlar önerebilir.
3. Topikal kremler ve merhemler: Anüs çevresindeki kasları gevşetmek için nitrat bazlı kremler veya kalsiyum kanal blokerleri kullanılabilir. Bu ilaçlar, kas spazmlarını azaltır ve iyileşmeyi hızlandırabilir.
4. Sıcak su banyoları (sitz banyoları): Anüs çevresine ılık su ile yapılan banyo, ağrıyı hafifletebilir ve bölgedeki iyileşmeyi teşvik edebilir.
5. Cerrahi müdahale: Eğer fissür kronikleşirse ve diğer tedavi yöntemleri işe yaramazsa, cerrahi müdahale gerekebilir. Fissürün cerrahi olarak kesilmesi (fissürektomi) veya anal bölgedeki kasların gevşetilmesi gibi yöntemler kullanılabilir.

Önleme

Anal fissürlerin çoğu, basit yaşam tarzı değişiklikleri ile önlenebilir. İşte anal fissür oluşumunu engellemeye yardımcı olacak bazı öneriler:

• Bol su içmek ve lifli gıdalar tüketmek: Yeterli miktarda su içmek ve bol lifli gıdalar tüketmek, kabızlık riskini azaltır ve dışkının yumuşak olmasını sağlar.
• Dışkılama sırasında acele etmemek: Tuvalette uzun süre ıkınmaktan kaçınmak, anal bölgeye baskı yaparak fissür oluşumunu engelleyebilir.
• Ağır kaldırmaktan kaçınmak: Ağırlık kaldırmak veya ani hareketler yapmak anal bölgeye baskı yapabilir ve fissür riskini artırabilir.
• Hijyen: Anüs çevresinin temiz ve kuru tutulması, tahrişin önlenmesine yardımcı olur.

Sonuç

Anal fissür, genellikle acı veren ve rahatsızlık veren bir durumdur, ancak doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile iyileşmesi mümkündür. Erken tedavi ile anal fissürün kronik hale gelmesi engellenebilir. Herhangi bir anal bölge ağrısı veya kanama durumu durumunda bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.